Электрондук кезек башкаруу системасы (eQMS) — бул чек ара өткөрүү пункттарында транспорт каражаттарынын агымын реалдуу убакытта натыйжалуу башкарууга жана координациялоого жардам берген санариптик чечим. Кыргыз Республикасында чек ара соодасы жана жүк ташуу экономикалык өнүгүүдө маанилүү роль ойной турган шартта, eQMSти киргизүү өзгөчө мааниге ээ. Бул система күтүү убактысын кыскартат, тыгындарды азайтат жана айдоочулар менен чек ара кызматкерлери үчүн шарттарды жакшыртат. Электрондук кезекти киргизүү Кыргызстан үчүн туруктуу жана натыйжалуу соода чөйрөсүн түзүү максаттарына жетүүгө, аймактык интеграцияга жана экономикалык өнүгүүгө салым кошот.

ITC — бул Дүйнөлүк соода уюмунун (WTO) жана Бириккен Улуттар Уюмунун биргелешкен агенттиги, ал пайда алуучу өлкөлөргө иштөө шарттарын жакшыртууга жана чек ара операцияларын башкарууну өркүндөтүүгө, анын ичинде WTO Сооданы жеңилдетүү келишимин (TFA) аткаруу чараларына техникалык жардам көрсөтөт.

Кыргызстанда электрондук кезек системасын киргизүү долбоору Ready4Trade Борбордук Азия программасынын алкагында жүргүзүлүп, Эл аралык соода борбору (ITC) тарабынан Европалык биримдиктин каржылык колдоосу менен ишке ашырылууда.

Электрондук кезек башкаруу системасынын артыкчылыктары төмөнкүлөрдү камтыйт:

• Транспорт каражаттарын оптималдуу бөлүштүрүү аркылуу чек арадагы күтүү убактысын кыскартуу.
• Чек ара өткөрүү пункттарындагы тыгындарды азайтуу, бул товарлардын жана транспорт каражаттарынын кыймылын натыйжалуураак кылат.
• Чек арадан өтүү процессин жөнөкөйлөтүү жана ачыктыкка жетишүү менен айдоочулар жана чек ара кызматкерлери үчүн шарттарды жакшыртуу.
• Өткөрүү пункттарынын кызматкерлерине болгон административдик жүктү азайтуу.
• Чек арадан өтүүнү ачыгыраак жана алдын ала болжолдуу кылуу.

Кыргызстанда электрондук кезек башкаруу системасын киргизүү туруктуу жана натыйжалуу соода чөйрөсүн түзүү максаттарына жетүүгө, аймактык интеграцияга жана экономикалык өнүгүүгө өбөлгө түзөт жана чек арада айдоочулар үчүн кызмат көрсөтүүнүн жалпы деңгээлин жогорулатат.

Электрондук кезек башкаруу долбоору Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 8-апрелиндеги №202 токтому менен бекитилген Бажы кызматын өнүктүрүү концепциясын ишке ашыруу боюнча иш-чаралар планына ылайык ишке ашырылууда.

Электрондук кезекти пилоттук түрдө ишке киргизүүгө укуктук негиз берүү үчүн Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин «Кыргыз Республикасынын мамлекеттик чек арасынан оор жүк ташуучу транспорт каражаттарын өткөрүүдө датаны жана убакытты резервдөө башкарууну уюштуруу боюнча пилоттук долбоорду өткөрүү тууралуу» токтом долбоору иштелип чыккан, ал 2024-жылдын 23-августунда №500 токтом менен бекитилген. Бул токтомго ылайык, Кыргыз Республикасынын Каржы министрлигинин Мамлекеттик бажы кызматынын «Бажы инфраструктурасы» мамлекеттик ишканасы электрондук кезек жана күтүү зонасы системасынын оператору катары дайындалган. Документ ошондой эле оор жүк ташуучу транспорт каражаттарын чек ара өткөрүү пунктунда өткөн күнүн жана убактысын резервдөө процессин башкарууну камтыган пилоттук долбоордун убактылуу тартибин жөнгө салат.

Электрондук кезекке катталуу үчүн төмөнкү кадамдарды аткарыңыз:

• Чек арадан өтүү үчүн өткөрүү пунктун тандаңыз.
• Айдоочу, транспорт каражаты (ТК) жана жүктүн түрү жөнүндө маалыматты киргизиңиз.
• Чек арадан өтүү үчүн жеткиликтүү убакытты (таймслот) тандаңыз.
• Брондоону коргоо үчүн жана өзгөртүү мүмкүнчүлүгү үчүн код сөзүн көрсөтүңүз.
• Маалыматты тастыктап, брондоону бүтүрүңүз.

Катталуу учурунда айдоочунун аты-жөнү, транспорт каражатынын мамлекеттик номери, жана жүктүн түрү (приоритеттүү, жүк ташуусуз же жүк менен) көрсөтүлүшү керек.

"Жандуу кезек" функциясы күтүү зонасында турганда гана колдонулат. Бул алдын ала брондосуз эле кезекке турууга мүмкүнчүлүк берет, бирок, алдын ала кезекке брондоо ар дайым убакытты үнөмдөө жагынан ыңгайлуу жана пайдалуу вариант болуп саналат.

Учурдагы убакыттан баштап ар бир саатта бир таймслотту тандаңыз. Ар бир таймслотто "жандуу кезек" үчүн бир орун ар дайым резервделет.

Код сөзүн брондоо учурунда өзүңүз киргизесиз. Ал "Өзүңүздүн кезегиңизди көрүү" бөлүмү аркылуу брондоону түзөтүү же жокко чыгаруу укугун тастыктоо үчүн колдонулат жана брондоону жокко чыгаруу же күтүү зонасына келүү убактысын өзгөртүү зарылчылыгы келип чыккан учурда пайдаланылат. Эгерде код сөзү унутулса, брондоого кирүү мүмкүнчүлүгү жана аны жокко чыгаруу же өзгөртүү мүмкүнчүлүгү болбойт.

Брондоону өзгөртүү же жокко чыгаруу үчүн башкы беттеги "Өзүңүздүн кезегиңизди көрүү" баскычын басыңыз, андан кийин брондоо жүргүзүлгөн транспорт каражатынын мамлекеттик номерин жана код сөзүн киргизиңиз.

Эгерде код сөз жоголуп же унутулса, брондоону түзөтүү же жокко чыгаруу мүмкүн болбойт.

Брондоо талонунда көрсөтүлгөн убакытка чейин күтүү зонасына 30 мүнөттөн кечикпей келүү керек.

№500 токтомго ылайык 2024-жылдын декабрынан баштап, «Кызыл-Кыя Автожол» өткөрүү пунктунан электрондук кезекке каттоосуз өтүү мүмкүн болбойт.

Ооба, электрондук кезекке катталуу бекер.

Электрондук кезек системасы боюнча суроолоруңуз болсо, колдоо кызматына байланышып, жардам ала аласыз. Колдоо кызматынын байланыш маалыматтары система вебсайтында көрсөтүлгөн.

Сиз электрондук кезекке тура албайсыз, себеби сизде активдүү бронь болушу мүмкүн же сиз жандуу кезекте турасыз. Эгер кезекке турууну кааласаңыз, алгач бронуңузду жок кылыңыз же жандуу кезектен чыгыңыз. Кайталап аракет кылуудан мурун өзүңүздүн бронуңузду же кезек статусун текшериңиз.

Сиз күтүү аймагындагы операторго кайрылышыңыз керек.

Катачылыкты оңдоо үчүн күтүү аймагындагы операторго кайрылыңыз.

Сиз жандуу кезекке тура аласыз же жаңы убакытты брондой аласыз.

Эгер сиз кезегиңизди өткөрүп жиберсеңиз, күтүү аймагынан чыгып, кайрадан жандуу кезекке турууга же жаңы убакытты брондоого туура келет.

Күтүү аймагында сиз жандуу кезекке гана тура аласыз, алдын ала брондоо күтүү аймагынан сыртта гана жеткиликтүү.